Zaman zaman sitemize gelen bildirimlerde, Makam sahiplerinin kendilerine tahsis edilen makam araçlarıyla eşlerini okula, pazar alış verişine, kuaföre götürdüğü yönünde şikayetler ulaşmaktadır.
Taşıt Kanunun 16. maddesinde, Kanun kapsamına giren taşıtları özel işlerinde kullananlara 1 seneye kadar hapis cezası verilebileceği belirtmiştir. 2011 yılında Yalova'da yaşanan bir olayda bir belediye başkanı, belediyeye tahsis edilen özel araçları seçim çalışmalarında kullandığı için 25 gün hapis cezasına çarptırılmıştır.
Taşıt Kanununun ekinde 1 ve 2 sayılı olmak üzere iki ayrı cetvel bulunmaktadır. 1 sayılı cetvelde; TBMM Başkanı, TBMM Başkanlık Divan Üyeleri, TBMM Komisyon Başkanları, Grup Başkanvekilleri, Cumhurbaşkanı, Bakanlar, Genelkurmay Başkanı, Kuvvet Komutanları, Elçiler, Anayasa Mahkemesi Başkanı, il Valileri, HSK Başkanvekili, Yargıtay, Danıştay, YSK, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Sayıştay Başkanı, Cumhuriyet Başsavcısı bulunmaktadır.
2 sayılı cetvelde ise Rektörler, Diyanet İşleri Başkanı, Askeri Yargıtay Başsavcısı, bazı askeri makamlar, Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Başkanları, Müsteşarlıklar, Emniyet Genel Müdürlüğü, Ankara, İstanbul ve İzmir Emniyet Müdürlükleri, Kaymakamlıklar yer almaktadır.
1 sayılı cetvelde bulunanlara tahsis edilen araçların zatlarına ve emirlerine tahsis edildiği, 2 sayılı cetvelde tahsis edilen makam araçlarının ise makama tahsis edilmiş olduğu, Kanunun 4. maddesinde belirtilmiştir. 2007/3 sayılı Başbakanlık Genelgesinde "Emir ve zata veya makam hizmetlerine tahsis edilen taşıtlar dışında kalan ve hizmet aracı olarak havuzda yer alan taşıtlar aynı kurumun birimleri arasında ayrım yapılmaksızın, münhasıran resmi hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılacaktır. Bu taşıtlar; özel işlerde, tatil günlerinde ve personel servis aracı olarak kullanılmayacak, hiçbir makam, birim ve şahsın kullanımına tahsis edilmeyecektir." denilmiştir. Bu genelge hükmüne göre, 1 ve 2 sayılı cetvelde yer alan makam sahipleri için resmi/özel iş ayrımı bulunmadığı anlamı çıkmaktadır. Ancak, Taşıt Kanunun 4. maddesinde yer alan "Emirlerine ve zatlarına binek otomobili verilenler (1) sayılı cetvelde, makam hizmetlerine tahsis edilen taşıtlar (2) sayılı cetvelde gösterilmiştir." hüküm gereğince, memurlar.net olarak 2 sayılı cetvelde gösterilenlerin de kendilerine tahsis edilen makam araçlarını özel işlerinde kullanamayacağını düşünüyoruz.
Öte yandan, 1 ve 2 sayılı cetvelde yer almayan ancak hizmet aracı olarak kurumlara tahsis edilen bazı araçlar da kurum yöneticileri tarafından makam aracı kullanılabilmektedir. 2007/3 sayılı Başbakanlık Genelgesiyle, hizmet araçları sadece bazı unvanlar için ikametgahtan alınma ve hizmet yerine getirme şeklinde tahsis edilmektedir. Ancak bu tahsisin yapıldığı unvanlar sınırlı sayıdadır. Hizmet araçlarının özel işlerde kullanılamayacağı hem genel olarak bilinen bir kuraldır hem de 2007/3 sayılı Genelgede açık olarak yazmaktadır.
657 sayılı Kanunun 125. maddesinde ise "Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak", Kınama gerektiren filler arasında yer almıştır.
Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinde ise şu hüküm yer almaktadır: "Kamu görevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanamaz ve kullandıramazlar, bunları korur ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri alırlar."
Makam araçlarının özel işlerde kullanıldığının tespiti halinde, bu durumun video kaydı veya görüntülerle belgelenmesi gerekmektedir. Belgelendirme sonrasında ilgili kişi hem kurumuna hem de Kamu Görevlileri Etik Kuruluna şikayet edilebilir. Kurumu, 657 sayılı Kanun hükümleri bağlamında disiplin cezası verecektir. Etik Kurul ise etik ihlali tespiti yapacaktır. Ayrıca makam aracını özel işlerinde kullanan bürokratla ilgili olarak, durumun Savcılığa bildirilerek adli süreç sonrasında hapis cezası verilmesi yoluna da gidilebilir.